Nieuwste blogs

We kunnen de wachtlijsten niet oplossen. We kunnen niet iedereen helpen.

Nare, maar reële boodschap

Dát was van de week de ‘nare, maar reële boodschap’ van voorzitter GGZ Nederland, Ruth Peetoom. De wachtlijsten ggz zijn onoplosbaar. Dat komt, aldus Peetoom, doordat er teveel aanmeldingen zijn en te weinig personeel.

“Een debat over wat wel en geen ggz-zorg is daarmee onontkoombaar.”

Mensen met de meest ernstige psychiatrische klachten dreigen al jaren tussen wal en schip te belanden. Ze staan maandenlang op een wachtlijst, soms jaren. Juist omdat ze de meest ernstige psychiatrische klachten hebben, en daardoor financieel onaantrekkelijk zijn voor ggz-instellingen.

Er is ook goed nieuws! Per 1 januari verandert met de invoering van het zorgprestatiemodel de financiering van de ggz. Het doel is mensen met ernstige klachten ‘financieel aantrekkelijker’ te maken. Laten we hopen dat het ook zo uitpakt.

Je hoeft niet lijdzaam af te wachten

Toch hoef je als patiënt / cliënt niet lijdzaam af wachten tot je aan de beurt ben. Integendeel, er is veel wat je zelf al kan doen.

Wat zijn de dingen die je zelf al kunt doen (of die je je cliënt kunt aanraden)? Hieronder wat ideetjes uit onze ggz doe-het-zelfboekjes #HerstelindePocket.

Weg van de wachtlijst

• Laat je door de huisarts naar meerdere zorgaanbieders verwijzen. Ja, dat mag. Dan sta je op meerdere wachtlijsten tegelijk. Met een beetje geluk kun je straks kiezen, hoe luxe is dat?

• Ga na bij wie de huisarts je heeft aangemeld en waarom. Het kan zijn dat de huisarts je uit gewoonte naar de grote regionale ggz-instelling verwijst, terwijl er in de regio ook andere mogelijkheden zijn. Denk bijvoorbeeld aan eerstelijnspsychologen, vrijgevestigde psychiaters of kleinere ggz-aanbieders.

• Vraag de huisarts om een verwijsbrief te schrijven zonder DSM-classificaties (voor het geval je bij eerdere ggz-hulp een of meerdere DSM-classificaties hebt gekregen). Onze ervaring is dat hoe meer classificaties er in de brief staan, hoe lastiger het wordt passende hulp te vinden. Want ja: ‘te complex’. De huisarts is verplicht in de verwijsbrief te zetten dat er een ‘vermoeden van een DSM-5-stoornis’ is, maar mag verder volstaan met een beschrijving van je klachten.

• Neem contact op met je zorgverzekeraar. Een zorgverzekeraar is verplicht haar verzekerden ‘wachtlijstbemiddeling’ aan te bieden, ook bij kortere wachtlijsten. Daarnaast geef je met je belletje het signaal af dat er iets moet gebeuren aan de wachtlijsten, en zorgverzekeraars spelen daarin een belangrijke rol.

• Overweeg online hulp. Hartstikke hip. Uit onderzoek blijkt dat de kwaliteit niet onderdoet voor face-to-face behandeling, maar dat er – ta-daaaa! – geen wachtlijsten zijn. Vrijwel alle grote ggz-instellingen bieden wel iets van online therapie aan, vaak ter overbrugging van de wachtlijst.

• Check de sociale kaart op PsychoseNet.nl voor herstelondersteunende initiatieven bij jou in de buurt. Of google op ‘herstelwerkplaats’, ‘herstelacademie’ of ‘respijthuis’. Bel ze op, met een beetje geluk kun je alvast in gesprek met een ervaringsdeskundige. Herstelacademie ENIK in Utrecht houdt bijvoorbeeld twee keer per week kennismakingsgesprekken: ‘Jij en Ik’.

• Informeer bij de ggz-instelling naar keuze of, en zo ja, hoe ze al direct na aanmelding beoordelen of iemand op de juiste plek is aangemeld. Soms krijg je om die reden alvast een telefonisch screeningsgesprek of een screeningsvragenlijst toegestuurd (dat lijkt misschien onpersoonlijk, maar je staat dan in ieder geval niet voor niets maanden op de wachtlijst). Misschien werken ze met een herstelondersteunende intake (HOI)?

Check eventueel voor meer tips: wegvandewachtlijst.nl of (geniale naam!) wachtverzachter.nl

 

Meer weten over herstel en herstelondersteunende zorg? Ervaringsdeskundigen Heleen Wadman en Tilly van Oosten en deskundigen-met-ervaring Tom van Wel en Remke van Staveren schreven 2 boekjes Herstel in de Pocket (10 E). Eentje voor cliënten en naasten, de ander voor zorgverleners. Ook leuk om te weten: de royalty’s gaan naar Stichting Socialrun, voor een inclusieve samenleving.

Lees meer

Eindelijk-eindelijk-eindelijk is het dan zo ver:

Je mag op intake komen! (hoera)

Maar ja. Wat mag je verwachten? Hoe bereid je je voor?

Een intake is het eerste gesprek tussen jou en een of meer zorgverleners. Het is vaak een van de meest spannende momenten en kan zelfs een beetje als een sollicitatiegesprek voelen. Is er een klik? Ben je aan het juiste adres? Word je straks niet afgewezen omdat je klachten en problemen te licht, te zwaar of niet passend bevonden worden? Ja, dat kan 🙁

Een belangrijk gesprek kortom!

We willen je daarom uitnodigen om je op de intake voor te bereiden.

Wil je bijvoorbeeld iemand meenemen naar de intake? Zo nee, waarom niet? Zo ja, wie en waarom?

——————————————————————————————————

——————————————————————————————————-

Wist je dat degene die de intake doet, misschien niet degene is die je straks gaat behandelen? Jouw intake wordt namelijk eerst in een intakecommissie of tijdens een teamvergadering besproken, waarna je een adviesgesprek krijgt.

Soms is er een nieuwe wachtlijst tot het moment waarop je zorgtraject daadwerkelijk begint! Goed om hier naar te vragen en daar mentaal rekening met te houden.

Dan de vraag wat je wilt bespreken. Misschien heb je er al over nagedacht en iets op papier gezet? Je zou ook de 4 HOI-vragen als leidraad kunnen gebruiken. Het antwoord op deze vragen geeft een vrij compleet beeld van waarom jij je nu aanmeldt bij de ggz. Als je wilt kun je je antwoorden van te voren noteren.

O, en mocht je al een intakegesprek gehad hebben, geen nood, ook dan is het zinvol om na te denken over de antwoorden en deze met je zorgverleners te bespreken.

1 Wat is er met je gebeurd?

—————————————————————————————————

—————————————————————————————————-

• Dit is een open vraag, die best even verwarrend kan zijn. Hoezo: ‘wat is er met me gebeurd?’ We weten dat psychische klachten naast een bepaalde aangeboren gevoeligheid ook te maken kunnen hebben met een verstoord evenwicht in je (sociale) leven. Dat kan een trauma zijn, maar ook een opeenstapeling van kleine en grotere tegenvallers waardoor de balans zoek is. Daarom word je uitgenodigd om te vertellen waar je mee zit, en of er iets met je gebeurd is dat je nu klachten hebt.

2 Wat is je kwetsbaarheid en wat is je weerbaarheid?

——————————————————————————————————–

——————————————————————————————————–

• Met deze twee vragen informeren zorgverleners naar je klachten én je krachten. Het vinden van een goede balans tussen draaglast en draagkracht is belangrijk voor je herstel. De meeste mensen weten maar al te goed waar ze last van hebben, maar weet je ook wat je sterke kanten zijn? Als je wilt kun je een Krachtenvragenlijst invullen op www.viacharacter.org (ook in het Nederlands), of je naasten vragen natuurlijk.

3 Waar wil je naartoe?

———————————————————————————————————–

———————————————————————————————————–

• De vraag naar je doelen is cruciaal, maar vaak ook lastig om te beantwoorden. Veel mensen antwoorden dat ze van de psychische klachten af willen, wat logisch is, maar mogelijk wil je ook andere dingen bereiken? Je verleden verwerken, meer zelfvertrouwen opbouwen om sociale contacten aan te gaan of een baan te zoeken, een betere conditie… Hoe concreter je antwoord, hoe beter anderen je hierin kunnen ondersteunen.

4 Wat heb je nodig?

———————————————————————————————————-

———————————————————————————————————-

• Nu je je doelen geformuleerd hebt, volgt de vraag hoe je die kunt bereiken. Wat ga jij doen, wat willen je naasten doen, hoe kunnen ggz-zorgverleners je hierbij ondersteunen? Zorgverleners kunnen niet alles, maar weten vaak wel de weg naar andere hulpbronnen.

We wensen je heel veel succes en herstel!

Meer weten over herstel en herstelondersteunende zorg? Ervaringsdeskundigen Heleen Wadman en Tilly van Oosten en deskundigen-met-ervaring Tom van Wel en Remke van Staveren schreven 2 boekjes Herstel in de Pocket (10 E). Eentje voor cliënten en naasten (zie afb. hiernaast), de ander voor zorgverleners. Ook leuk om te weten: de royalty’s gaan naar Stichting Socialrun, voor een inclusieve samenleving.

 

Lees meer

De afgelopen weken sprak ik cliënten met veel overeenkomsten. Ze doen het al jaren alleen. Overleven en omgaan met de tegenslagen. Doorgaan als het eigenlijk niet meer gaat en er toch voor de anderen zijn. Ze hebben de overtuiging dat hulp vragen zwak is. Zo hard aan het werk om het goed te doen en er het beste van te maken, zeker voor hun omgeving.

Het is voor hen meer overleven dan leven geworden

Een rug die volledig vast zit en uit het lood staat. Piekeren in de nacht in plaats van slapen. Niet meer tot rust kunnen komen en zo moe zijn. Af en toe stroomt de emmer over en doen ze bij iemand even hun verhaal. Dat lucht op en geeft wat ruimte. Ze kunnen er weer een tijdje tegenaan.

De hulp die de huisarts aanbiedt slaan ze af. Overtuigd: “anders is niet mogelijk, het is zoals het is.” Toch maken ze op een dag wel die afspraak. Om te ontdekken dat ook zij blinde vlekken hebben. Dat als je aan de slag gaat met hoe je lijf en zenuwstelsel werken je interessante ontdekkingen doet.

Dat het echt anders kan worden!

Nora zette na onze eerste afspraak de afgelopen weken grote stappen. Kan meer in het hier en nu zijn. Neemt pauzes. Voelt zich rustiger en slapen gaat wat beter. Ze is verbaasd over het effect. Voor ons tweede gesprek had ze bedacht dat dit het wel was. Waar moest ze nog meer over praten?

Alles was toch besproken?

Bijna had ze de afspraak afgezegd. Liet hem toch door gaan omdat ze bedacht dat dit haar patroon was. Nu wilde ze spijkers met koppen slaan en kijken of er meer was dan ze wist. We praten over de stappen die ze al zette. Haar neiging de lat hoog te leggen en snel meer veranderingen door te voeren. Hoe alert ze is en de omgeving steeds in de gaten houdt om te zien of er wat van haar nodig is.

We praten over stretchen, veranderen en wat er allemaal effect heeft op hoe je in je vel zit. Ze is weer verbaasd over wat er in het gesprek langs komt en dat dat vooraf niet te bedenken was. We spreken ook af dat we pas afscheid nemen als we er samen over eens zijn dat het voor dan klaar is, eerder niet.

Een tijdje samen oplopen…

Voorlopig gaan we samen een tijdje oplopen om stap voor stap te werken aan meer ontspanning en aan leven in plaats van overleven.

Gastblog van Monique Verreijdt, coach, POH GGZ

Lees meer

In ieder ggz-team werkt wel een ‘Katrien’. Katrien is die altijd goedgemutste vrouw van middelbare leeftijd die ‘s ochtends vroeg al op kantoor is, druk doende met bellen en regelen, en die ’s avonds, als alle andere teamleden al naar huis zijn, nog even de dossiers bijwerkt voor ze als laatste de deur achter zich dichttrekt. En dan nóg het gevoel heeft dat haar werk niet af is. Katrien verzucht regelmatig dat ze het te druk heeft, dat ze niet nóg een cliënt in haar caseload kan hebben, dat ze altijd achterloopt met haar administratie en amper tijd heeft om een broodje te eten, maar ze is wel degene die zich als eerste aanbiedt als er een klus gedaan moet worden. Katrien is onmisbaar.

En dan krijgt Katrien∗ een burn-out.

Compassie is de essentie van zorg, de basis van een menswaardige ggz

Maar wat wel eens wordt vergeten is dat compassie begint bij zelfcompassie: zorgen voor jezelf, voor elkaar en voor de organisatie waar je voor werkt. Als je compassie hebt voor jezelf, als je jezelf en elkaar goed verzorgt, raak je niet zo snel opgebrand. Logisch, want je laadt jezelf telkens op, zoals je ook je smartphone ’s avonds aan de oplader legt om hem in de ochtend weer te kunnen gebruiken.

Laad je niet genoeg op, dan kun je ook niet goed voor een ander zorgen. Daar is een mooie Amerikaanse gezegde voor: you can’t pour from an empty cup. Je kunt niet schenken uit een lege beker. Take care of yourself first.

 

Het is tweerichtingsverkeer: geven én ontvangen

Compassie is ontvangen en ons hart openstellen, en het is in actie komen, ofwel: de verantwoordelijkheid nemen om het leed waar mogelijk te verlichten. Daar zit wel een risico aan: zorgverleners als Katrien∗, die zich eenzijdig bezighouden met het lijden van een ander, offeren zichzelf op, komen daarmee minder toe aan hun eigen behoeftes en krijgen eerder een burn-out. Dat opgebrand raken, wordt ook wel eens ‘compassiemoeheid’ genoemd. Maar dat klopt niet. Want als het goed is versterken compassie hebben voor jezelf en compassie hebben voor anderen elkaar.

Zweverig

Zelfcompassie is niet soft, zweverig of egoïstisch. Integendeel, het betekent dat je trouw blijft aan jezelf en aan je principes en waarden. Je neemt verantwoordelijkheid. Daar heb je moed en doorzettingsvermogen voor nodig, want soms moet je omstandigheden veranderen die niet goed zijn voor jezelf, voor je collega’s of voor je cliënten en hun naasten. En ja, soms moet je ook wel eens krachtig ‘nee’ durven zeggen…

Hoe doe je dat ‘zelfcompassie’ hebben?

Je weet ongetwijfeld wat wel en niet bij je past en wat je in het verleden goed heeft geholpen. Maar je kunt ook leren meer zelfcompassie te hebben. Je kunt leren opkomen voor jezelf of voor zaken die veranderd moeten worden, of juist inzien dat er dingen zijn die niet veranderd kunnen worden en die je juist moet accepteren. Je kunt leren dankbaar te zijn voor wat er wél is. Je kunt de kracht van je verbeelding leren gebruiken om in tijden van stress een veilige plek op te zoeken of een ‘innerlijke helper’ op te roepen, niet alleen vanaf een yogamatje maar óók op je werk, bijvoorbeeld vanuit je bureaustoel.

∗En ‘Katrien’?

Ook ik was een Katrien (okay, okay, behalve dan dat ‘altijd goedgemutste’). Grenzeloos werken aan een betere, menswaardige ggz. Weliswaar de telefoon in de oplader doen, maar wel dag en nacht aan laten staan, want stel je voor dat een cliënt of teamlid me nodig had!  Altijd bereikbaar. Tot het niet meer ging. Dus nu ben ik ‘ervaringsdeskundige’ wat zelfzorg betreft.

Zorg éérst goed voor jezelf, en elkaar, zodat je ook goed voor een ander kunt zorgen

 

Lees meer