Vorige week deelde ik een blog over de wachtlijsten in de ggz, en wat een cliënt zelf kan doen om deze te bekorten. Dit keer een ‘hoe dan?’ aanpak van de wachtlijsten vanuit het perspectief van de ggz-zorgverlener, en niet bij de voordeur, maar bij de achterdeur.
Hoe en wanneer sluit je een zorgtraject netjes af?
Samen werken aan herstel betekent toewerken naar het moment dat de cliënt op eigen kracht verder kan, en afscheid neemt van de ggz.
Maar ja. Lastig, lastig…
Een behandeling afsluiten en afscheid nemen blijkt in de praktijk vaak lastig. Het kan ook prettig zijn om je vertrouwde cliënten wekelijks te blijven zien om hun vooruitgang te bespreken.
Voor de ‘zekerheid’
Daar komt bij dat veel cliënten de zorg ‘voor de zekerheid’ willen aanhouden, want ja, je weet maar nooit, straks heb je een terugval en sta je weer van voor af aan op een wachtlijst.
En zo kan het gebeuren dat de cliënt tegen het einde van een zorgtraject nieuwe klachten ontwikkelt of nog niet helemaal tevreden is, en het afsluiten wordt uitgesteld.
Het einde al aan het begin bespreken
‘Ik leg mijn cliënten vaak al bij intake uit dat een zorgtraject in de specialistische ggz meestal tijdelijk is. Dat er in die zin geen verschil is met de somatiek. De huisarts verwijst je voor diagnostiek en behandeling naar de medisch specialist in het ziekenhuis. Daar krijg je eventueel ook met diverse andere disciplines te maken, zoals met een verpleegkundig specialist, fysiotherapeut of revalidatiearts. Op een gegeven ogenblik ben je misschien niet voor 100% genezen, maar wel genoeg hersteld om het traject in het ziekenhuis af te sluiten en terug te gaan naar de huisarts en zijn praktijkondersteuner (POH). Dat vindt iedereen logisch. Zo zou het in de ggz ook meer moeten gaan.’ — Remke
Valkuilen
Natuurlijk is een zorgtraject in de ggz op veel punten anders dan in de somatiek.
Om te beginnen is afscheid nemen voor veel cliënten in de ggz pijnlijk, soms zelfs traumatisch. Daarnaast zijn vooraf bepaalde behandeldoelen vaak vaag, waardoor het later onduidelijk is of deze doelen behaald zijn. Gedurende de rit komen er nogal eens stilzwijgend doelen bij. Hoe ziet symptomatisch, persoonlijk en maatschappelijk herstel er concreet uit? Herstel is een persoonlijk en grillig proces, met veel ups en downs.
Wanneer is het goed genoeg?
‘Zelf vond ik het ontzettend spannend om uit zorg te gaan. Zou ik het dan echt zelf kunnen? Wat als het weer mis gaat? Begint het circus dan weer van vooraf aan? Moet ik dan opnieuw zoeken naar iemand waar ik mij vertrouwd genoeg bij voel? En… ik was echt nog lang niet waar ik wilde zijn. En dat klopt. Maar hé, een groot deel van je herstel kun je ook buiten de ggz doen. Met zelfhulp, vrienden, hobby’s, werk, studie…’ — Heleen
Hoe sluit je een zorgtraject netjes af?
Wij doen enkele suggesties:
• Bespreek al bij kennismaking dat een zorgtraject tijdelijk is, dat de zorg gericht is op herstel en het straks op eigen kracht weer verder kunnen.
• Stel bij aanvang van de zorg een goed behandelplan op. Hoe concreter de doelen, des te makkelijker straks het afsluiten. Je zou eventueel ook al samen met de cliënt kunnen inschatten hoelang het hele traject ongeveer zal duren?
• Maak samen een goed crisispreventie actieplan (CPAP), signaleringsplan of een Wellness Recovery Action Plan (WRAP).
• Betrek naasten, zij blijven straks een belangrijke rol spelen in het herstelproces van de cliënt.
• Neem de tijd om goed afscheid te nemen.
• Zorg samen met de cliënt voor een goede overdracht naar huisarts en POH.
• Spreek je vertrouwen uit. Als het goed is heeft je cliënt nu niet alleen aan zijn klachten, maar ook aan zijn krachten gewerkt en daarbij zoveel kennis en kunde opgedaan, dat hij echt wel zonder zorgverleners verder kan.
Vergeet de slingers niet op te hangen 🙂
Tot slot: vergeet niet de slingers op te hangen. Dat de zorg afgesloten kan worden, betekent dat onze cliënt voldoende hersteld is en op eigen kracht verder kan. Dat is toch geweldig?
Meer weten over herstel en herstelondersteunende zorg? Ervaringsdeskundigen Heleen Wadman en Tilly van Oosten en deskundigen-met-ervaring Tom van Wel en Remke van Staveren schreven 2 boekjes Herstel in de Pocket (10 E). Eentje voor cliënten en naasten, de ander voor zorgverleners. Ook leuk om te weten: de royalty’s gaan naar Stichting Socialrun, voor een inclusieve samenleving.