Zelfs tijdens de Corona crisis, nu de zorg massaal wordt bejubeld en toegeklapt, is het opletten geblazen. Marktwerking en kostenbeheersing in de zorg blijven het adagium van deze regering.
Twee recente voorbeelden:
De vrije artsenkeuze dreigt weer eens te sneuvelen. Een spoed-wetswijziging in de Zorgverzekeringswet staat nog voor de zomer op de agenda van de Tweede Kamer.
De vraag is waarom een zo belangrijk grondrecht, de vrijheid om zelf een zorgaanbieder te kiezen, nu, tijdens de Corona crisis behandeld moet worden. Met spoed nog wel. De Tweede Kamer noemt als motivatie ‘kostenbeheersing en efficiënte inzet schaars personeel’.
Ik vermoed dat zorgpersoneel juist schaars is geworden omdat we al zo lang ‘efficiënt’ worden ingezet. Omdat de nadruk al jaren op kostenbeheersing ligt, in plaats van op de kwaliteit van zorg.
Ondertussen prijst zorgverzekeraar VGZ het beeldbellen in de GGZ de hemel in, want oh zo efficiënt (lees: goedkoper dan face-to-face).
In hetzelfde interview, over het inkoopbeleid 2021 van VGZ, beweert directeur zorg Marjo Vissers (zelf geen zorgverlener, maar bedrijfskundige) dat ‘niet-bewezen zinnige’ zorg onderaan het prioriteiten lijstje moet belanden. Maar ze vergeet dat beeldbellen zelf ook niet-bewezen zorg is. Sterker nog, zorgverleners en cliënten lopen juist tijdens de Corona crisis op tegen de beperkingen van beeldbellen.
Hoe komen we uit de impasse? Uit de eenzijdige focus op kostenbeheersing, soms ronduit bezuinigingen, wat er ook gebeurt?
We hebben nu ondervonden wat die bezuinigingen in de zorg betekenen. Een tekort aan zorgprofessionals, ic-bedden en mondkapjes.
Dus.
Wat hebben zorgmedewerkers – ook mensen met ondersteunende en leidinggevende taken – nodig om ‘gewoon’ goede zorg te leveren? Zodat we ons kunnen richten op de kwaliteit van zorg?
Het is een bekend economisch principe: focus op de kosten, en de kwaliteit daalt; focus op de kwaliteit, en de kosten dalen.
Het antwoord: meer visie! En meer specifiek: vertrouwen, vrijheid en verantwoordelijkheid.
Vertrouwen
Goede zorg begint met gerechtvaardigd vertrouwen. Voor de héle zorgketen: de zorgverzekeraar vertrouwt de zorginstelling, het bestuur vertrouwt het management, het management vertrouwt de zorgprofessional, en de zorgprofessional vertrouwt de patiënt. En omgekeerd.
Meer vertrouwen geven betekent minder controle, minder regeldruk en administratielast en meer betrokkenheid bij ons werk.
Maar wacht eens, meer vertrouwen? Kan dat zomaar? Ja, dat kan zomaar.
Als er één les uit de Corona crisis te leren is, dan is het wel deze: zorgverleners zijn intrinsiek gemotiveerd om goede zorg te leveren. Zélfs met gevaar voor eigen leven. Zélfs als we er geen cent voor krijgen.
Ja, maar wordt er dan geen misbruik van dat vertrouwen gemaakt? Natuurlijk, door een enkeling. Dat is altijd zo geweest. In 2015 is voor 11 miljoen aan fraude in de zorg geconstateerd. Dat lijkt veel geld, maar aan de andere kant: het is slechts 0,015 procent van het totale zorgbudget. Het gros is sterk gemotiveerd om goede, eerlijke zorg te leveren.
Bovendien gaat het om gerechtvaardigd vertrouwen. Dat betekent dat de kwaliteit en het resultaat van de zorg inzichtelijk moet zijn. En daarbij, laten we als professionals vooral ook aan elkaar verantwoording afleggen.
Vrijheid
Zodra we meer vertrouwen krijgen, hebben we ook de vrijheid om ons vak ‘terug te pakken’.
Vrijheid betekent professionele autonomie, meer regelruimte en beslissingsbevoegdheid daar waar het hoort, dicht bij de werkvloer en in de relatie tussen zorgverlener en patiënt (en zijn naasten). Dit stelt ons in staat om de patiënt daadwerkelijk centraal te stellen en zorg-op-maat te leveren.
Ben jij leidinggevende? Durf de controle dan eens los te laten en meer coachend en dienend te werken. Faciliteren, adviseren en ondersteunen: dienend leiderschap.
Zorgverleners die minder gemanaged worden en meer zelf mogen organiseren (let op: dat is iets anders dan alles zelf maar moeten doen zonder fatsoenlijke ondersteuning) voelen zich meer betrokken en verantwoordelijk voor de zorg, en hebben minder vaak last van een burn-out.
Verantwoordelijkheid
Iedereen is verantwoordelijk voor zijn of haar aandeel. Zorgprofessionals zijn verantwoordelijk voor de zorg, leidinggevenden voor de organisatie, en zorgverzekeraars voor een eerlijke verdeling van gemeenschapsgeld. Al die controlerende overleggen en discussies kosten bovendien veel tijd. Met meer vrijheid, vertrouwen en verantwoordelijkheid komt juist tijd vrij om met de patiënt bezig te zijn.
Parallel proces
Tot slot, het is een parallel proces: én-én. We willen maar wat graag dat onze patiënten meer eigen regie gaan voeren en verantwoordelijkheid gaan nemen. We willen samen beslissen. En dan zouden we dat zelf niet doen? Dat valt niet uit te leggen. Laten we onze eigen kracht en beroepstrots hervinden, de verantwoordelijkheid terugpakken en medeverantwoordelijk zijn van alles wat zich binnen onze eigen organisatie en verder in de zorg afspeelt.
Blijven herhalen
Deze boodschap heb ik al eerder gedeeld. Vaak zelfs, de afgelopen jaren. We zijn er nog niet, zelfs nu de Corona crisis ons laat zien waar het in de zorg daadwerkelijk om draait, vertrouwen en goede zorg, blijft de regering geloven in kostenbeheersing door efficiënt inzet van schaars personeel. Dat dat personeel zo schaars is geworden vanwege doorgeslagen efficiëntie is kennelijk nog niet doorgedrongen. Laten we de boodschap blijven herhalen. #hartvoordezorg #hartvoordeggz
