Beeldvorming doet er toe. Als er in de media een artikel over de GGZ verschijnt, dan plaatst de beeldredactie er 9 van de 10 keer een stigmatiserende stockfoto bij. Een voorbeeld. Onlangs publiceerde Dagblad Trouw ‘Acute problemen bij psychiatrische patiënten nemen toe vanwege aanhoudende coronamaatregelen.’ Actueel en relevant.
Maar dan die foto!
Een onderuit gezakte hoodie in een isoleer, de handen relaxed achter het hoofd, aan zijn voeten een middeleeuwse beenklem. Moet dat de ‘acute problemen bij psychiatrische patiënten tijdens de Corona crisis voorstellen?! Serieus, beeldredactie Trouw? *
De ggz wordt in de media vaak eenzijdig en stigmatiserend in beeld gebracht. Zouden we deze beelden moeten geloven, dan bestaat de ggz uit cellenblokken, eenzame opsluiting, beenklemmen en prikkeldraad. Divan’s. Tissues. Staande klokjes midden in de spreekkamer (?!). Is de ggz iets voor boeven met hoodies op. Worden mensen onherkenbaar in beeld gebracht, met de suggestie dat het hebben van psychische klachten iets is om je voor te schamen.
Berucht zijn de ANP stockfoto’s die ruim 10 jaar geleden in forensische kliniek de Woenselse Poort zijn genomen en sindsdien telkens weer (onafhankelijk van het onderwerp) gepubliceerd worden. Deze beelden zijn naargeestig en onnodig kwetsend. Zelfs in de forensische setting (slechts een klein onderdeel van ‘de’ ggz) wordt tegenwoordig niet meer met isolatie, laat staan beenklemmen, gewerkt. Een greep uit de stigma stockfoto’s ggz:
Cellenblokken:
Gevangenispakken:
Beenklemmen:
Prikkeldraad:
Is de Woenselse Poort iets te vaak in beeld geweest, dan zijn er wel andere clichés.
Hoodie aan de grond:
Heb je ooit, maar dan ook ooit, iemand met een hoodie op midden in een winkelstraat zien zitten? Of op zijn hurken in een donker steegje? En wat te denken valt van…
Divan’s en klemborden:
Pssst beeldredacties: de divan wordt sinds de jaren 60 amper meer gebruikt.
Donkere silhouetten:
Door mensen in de ggz onherkenbaar in beeld te brengen, wek je de suggestie dat het hebben van psychische klachten iets is om je voor te schamen. Behandeling moet buiten het zicht, in het halfduister plaatsvinden. Nou, wij doen in de ggz ook het licht aan hoor!
Ik heb nog nooit een stockfoto van een huisartspraktijk of ziekenhuis gezien waar mensen onherkenbaar in beeld werden gebracht. Integendeel, foto’s van huis- en ziekenhuisartsen zien er vaak heel anders uit. Herkenbaar in beeld, brede lach, stethoscoop om de nek, dankbare patiënten:
.
Waarom is dit zo kwalijk?
Het versterken van stigma (opsluiting, beenklemmen, prikkeldraad, fixatie banden) kan mensen in nood ervan weerhouden hulp te zoeken voor psychische problemen. Bij suïcidaliteit kan stigmatisering levensgevaarlijk zijn!
Wij, patiënten, cliënten en zorgverleners in de ggz willen een eerlijker en meer respectvol beeld van de ggz in de media. Hulp vragen voor psychische klachten zou net zo normaal en zichtbaar moeten zijn als hulp vragen voor lichamelijke klachten. Zeker niet iets om je voor te schamen. Mensen worden niet op een divan gelegd. Of opgesloten. Met beenklemmen.
-> Even terzijde: wat is stigma in de ggz en waarom is dat zo erg? Check Samen Sterk tegen Stigma
Hoe dan wel?
Er is goed nieuws! Sinds mijn actie #stopstimatiserendestockfotosggz en petitie voor een realistische en respectvoller beeldvorming van de ggz https://bit.ly/2MgBV6M is de beeldbank van het ANP aangevuld met prachtige nieuwe stockfoto’s.
Dagblad NRC stuurde onlangs een fotograaf naar GGZ Noord Holland Noord voor het maken van een aantal respectvolle foto’s die ze voortaan bij hun artikelen over de ggz kunnen gebruiken. Zie hier een mooi voorbeeld. Met deze neutrale foto:
Twee andere voorbeelden. Respectvol, waarheidsgetrouw. Het kan, hoewel het misschien iets meer moeite kost.
Tot slot een vraag die mij al jaren bezighoudt: wat doet dat staande klokje daar midden in de spreekkamer??? Wat moet het voorstellen?
Naschrift: een dag na mijn social media actie #stopstigmatiserendestockfotosggz verving dagblad Trouw de gewraakte stockfoto door onderstaande neutrale illustratie. Veel dank daarvoor, beeldredactie Trouw!
