‘Ik krijg een hoge dosis clozapine en heb ontzettend last van bijwerkingen. Daarom wil ik minderen met de medicatie maar dat mag niet van mijn psychiater. Ik wil dit graag verantwoord en met steun doen maar ik voel me in de steek gelaten en vraag me af wie hier nou de baas is over wat ik slik? Mijn huisarts zegt dat ik naar mijn psychiater moet luisteren.’ Zomaar een vraag op het online spreekuur van PsychoseNet.nl.
Wie is de baas over de pillen?
Een goede vraag: wie is de baas over de pillen? Is dat de voorschrijvend arts of verpleegkundig specialist? Of is dat degene die de pillen moet slikken?
Nog niet zo lang geleden was de boodschap aan mensen met een ernstige psychiatrische stoornis: ‘Heb niet teveel verwachtingen, slik trouw je pillen en vermijd stress.’ Een weinig hoopvol perspectief dat hoognodig aan herziening toe is. Hoe anders wordt het als we niet focussen op het koste wat kost weghouden van klachten, maar inzetten op verbetering van iemands kwaliteit van leven.
Ook aan herziening toe is het begrip therapietrouw.
Gewillig en blijvend opvolgen
Therapietrouw betekent dat een patiënt de door een arts voorgeschreven behandeling ‘gewillig en blijvend opvolgt’. De patiënt die braaf het advies opvolgt van de arts en trouw inneemt wat de dokter aan medicatie voorschrijft, dat is toch niet meer van deze tijd? We zouden toch samen beslissen?
Eén baas
Er is maar één iemand de baas als het gaat om het al dan niet starten, ophogen dan wel afbouwen, en stoppen van medicatie: de persoon zelf. Een verpleegkundig specialist, arts of psychiater geeft professioneel advies, maar de cliënt beslist.
Op dat recht op zelfbeschikking zijn maar weinig uitzonderingen. De eerste uitzondering is als iemand medicatie wil waarvoor geen indicatie is of die potentieel schadelijk is. Dat komt vooral voor bij verslavende medicatie als slaap- en kalmeringsmiddelen, stimulerende middelen en opiaten.
De tweede uitzondering is wanneer er gevaar of ‘ernstig nadeel’ dreigt dat alleen met medicatie weggenomen kan worden en de situatie voldoet aan de criteria die beschreven staan in de Wet verplichte ggz of de Wet zorg en dwang.
In alle andere gevallen – het kan niet genoeg benadrukt worden – is iemand zelf de baas over de medicatie!
_______________________________________________________________________
Tot slot nog dit: Ik ben niet vóór of tegen medicatie, ik ben vóór goede zorg. Slik zo min mogelijk en zo kort mogelijk, maar wel zo veel en zo lang als nodig is. Als psychofarmaca bij de juiste indicatie en in de juiste dosering zijn voorgeschreven, en op tijd weer afgebouwd worden, kunnen ze iemand enorm helpen. In september verschijnt mijn boek Minder Slikken, dat de cliënt de kennis en regie geeft over verantwoord afbouwen.
Illustratie: Pascalle van Vliet